ដោយៈ វឌ្ឈនៈភាព
ភ្នំពេញៈ ឥឡូវនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់ខេត្តភូមិភាគឦសានចំនួនបួន គឺខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង មណ្ឌលគិរី និងរតនគិរី ដើម្បីប្រែក្លាយខេត្តទាំងនោះ ទៅជាប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទីប្រាំរបស់ប្រទេស។
យោងតាមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបានឲ្យដឹងថា ខេត្តទាំងនេះមានដីមានជីជាតិ អាកាសធាតុអំណោយផល និងធនធានធម្មជាតិចម្រុះ ដែលគាំទ្រដល់ការដាំដុះ ដំណាំយុទ្ធសាស្ត្រជាយូរមកហើយ។ ក្រៅពីវិស័យកសិកម្ម អាកាសធាតុត្រជាក់នៃតំបន់នេះ ខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ និងទេសភាពធម្មជាតិ ដែលបានអភិរក្សជួយឱ្យមានសក្តានុពលខ្លាំងសម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ។
ដោយមានការយកចិត្តទុកដាក់ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល ប្លុកកំណើនថ្មីនេះ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ នឹងជំរុញយ៉ាងខ្លាំងដល់វឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូលរបស់កម្ពុជា។
នៅក្នុងការដេញថ្លៃ ដើម្បីដោះសោសក្តានុពល ដែលមិនទាន់អាចប្រើប្រាស់បាន នៃខេត្តភាគឦសានរបស់ប្រទេសកម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវកម្មវិធីពិសេស ដើម្បីជំរុញការវិនិយោគនៅក្នុងខេត្តភាគឦសានទាំងបួន (SPIN Programme) 2025-2028។ កម្មវិធីនេះត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរួមក្នុងខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និងមណ្ឌលគិរី កម្មវិធីនេះមានគោលបំណងទាក់ទាញការវិនិយោគឯកជន និងរួមបញ្ចូលខេត្តដាច់ស្រយាលទាំងនេះទៅក្នុងរបៀបវារៈអភិវឌ្ឍន៍ជាតិដ៏ទូលំទូលាយ។
កម្មវិធីរបស់គាត់ផ្តោតលើវិស័យសំខាន់ៗចំនួនបី៖ កសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍ ដែលជាតំបន់ដែលតំបន់ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីធម្មជាតិ។ ជាមួយនឹងដីមានជីជាតិ អាកាសធាតុអំណោយផល និងជីវចម្រុះដ៏សម្បូរបែប ភាគឦសានគឺជាអ្នករួមចំណែកដ៏សំខាន់ ដល់ទិន្នផលកសិកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងផ្តល់នូវសក្តានុពលខ្លាំងសម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ខេត្តទាំងនេះ នៅតែត្រូវបានផ្តាច់ចេញ ពីច្រករបៀងកំណើនដ៏សំខាន់របស់ប្រទេស។ គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីនេះ ស្វែងរកការផ្លាស់ប្តូរដោយផ្តល់នូវការលើកទឹកចិត្តដែលមានគោលដៅ សម្រួលដល់នីតិវិធីការិយាធិបតេយ្យ និងកាត់បន្ថយរបាំងចូលសម្រាប់អ្នកវិនិយោគ។
នៅក្រោមគោលការណ៍ថ្មី តម្រូវការដើមទុនអប្បបរមាត្រូវបានកាត់បន្ថយមកត្រឹម 100,000 ដុល្លារ ហើយក្រុមការងារ SPIN ដែលខិតខំប្រឹងប្រែងត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីដើរតួជាសេវាកម្មតែមួយគត់សម្រាប់ការអនុម័តការវិនិយោគ ការអនុញ្ញាត និងអាជ្ញាប័ណ្ណ។
កម្មវិធី SPINមានរចនាសម្ព័ន្ធជុំវិញគោលគំនិត ‘3.3.3’ របស់រដ្ឋាភិបាល – ចក្ខុវិស័យបី វិស័យបី និងការលើកទឹកចិត្តបីប្រភេទ – កម្មវិធីនេះហួសពីក្របខណ្ឌវិនិយោគបែបប្រពៃណី ដើម្បីផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍បន្ថែម សូម្បីតែគម្រោងដែលមិនមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងវិស័យទូទៅក៏ដោយ។
ដោយគូសបញ្ជាក់នូវវណ្ឌវង្កធំទូលាយនៃកម្មវិធី សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែតនាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃកម្ពុជា បានសង្កត់ធ្ងន់លើចក្ខុវិស័យទូលំទូលាយរបស់រដ្ឋាភិបាល សម្រាប់ការដាក់បញ្ចូលក្នុងតំបន់ “គំនិតផ្តួចផ្តើមនេះ មានគោលបំណងពង្រីកមូលដ្ឋានគ្រឹះសេដ្ឋកិច្ច នៃខេត្តដែលនៅឆ្ងាយពីមជ្ឈមណ្ឌលកំណើន ស្របពេលដែលធានាបាននូវភាពធន់ និងការដាក់បញ្ចូលកាន់តែច្រើន”។
ថ្លែងក្នុងកម្មវិធីសម្ពោធ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ សម្តេចបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងកំពុងផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តលើសពីអ្វី ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ស្តីពីការវិនិយោគ និងការពង្រីកវិសាលភាពរបស់ពួកគេ លើសពីគម្រោងវិនិយោគដែលមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ (QIPs) ក្នុងវិស័យអាទិភាព ដើម្បីរួមបញ្ចូលវិស័យទូទៅ និងការពង្រីក QIP”។
នៅក្នុងរបាយការណ៍ផ្លូវការសម្រាប់កម្មវិធី SPIN 2025-2028 សម្តេចធិបតីហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាក់សារជាថ្មីអំពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និងនិរន្តរភាព ដោយបានគូសបញ្ជាក់ពីគំនិតផ្តួចផ្តើម ដើម្បីពន្លឿនការវិនិយោគ និងកំណើននៅក្នុងខេត្តភាគឦសានរបស់កម្ពុជា។
សម្តេចបានលើកសរសើរពីជោគជ័យ កន្លងមកក្រោមយុទ្ធសាស្ត្រត្រីកោណ និងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលបួន សម្រាប់ការប្រែក្លាយកម្ពុជាលើវិស័យជាច្រើន។
សម្តេចបានបញ្ជាក់ថា “សមិទ្ធិផលរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលមុនៗ តាមរយៈការអនុវត្ត ប្រកបដោយជោគជ័យនៃយុទ្ធសាស្ត្រទាំងនេះ បានផ្លាស់ប្តូរមុខមាត់ របស់ប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងខ្លាំង”។សម្តេចបន្តថា “ សូចនាករសេដ្ឋកិច្ចសង្គមជាច្រើនបានប្រសើរឡើង ហើយយើងអាចមានមោទនភាពចំពោះការរីកចម្រើនរបស់យើង”។
សម្តេចបានកត់សម្គាល់ផងដែរថា កម្ពុជាទទួលបានការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ មិនត្រឹមតែសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ក្នុងស្រុកប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងរួមចំណែកក្នុងការកសាងសន្តិភាព និងនិរន្តរភាពក្នុងតំបន់ផងដែរ។
សម្តេចបញ្ជាក់ទៀតថា “ទាំងនេះគឺជាមរតកកសាងជាតិ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា ប្តេជ្ញាថែរក្សា និងពង្រឹង។ ជាមួយនឹងការដាក់ចេញនូវយុទ្ធសាស្ត្រ បញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១ យើងមានគោលបំណងដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា ឆ្ពោះទៅរកភាពរីកចម្រើន និងសុភមង្គល ស្របតាមចក្ខុវិស័យកម្ពុជាឆ្នាំ ២០៥០”។
ដោយទទួលស្គាល់បញ្ហាប្រឈម នៃការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយសមធម៌ នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបានគូសបញ្ជាក់ថា ធនធានមានកម្រិតបានរារាំងដល់ការរីកចម្រើន ជាឯកសណ្ឋាននៅទូទាំងប្រទេស។ សម្តេចបានសង្កត់ធ្ងន់ពីតម្រូវការបន្ទាន់ សម្រាប់ការអន្តរាគមន៍តាមគោលដៅនៅតំបន់ដាច់ស្រយាល ជាពិសេសខេត្តភាគឦសាន។
សម្តេចបានបញ្ជាក់ថា “ភូមិភាគឦសានសម្បូរទៅដោយដីបង្កបង្កើនផល និងធនធានធម្មជាតិ ប៉ុន្តែនៅឆ្ងាយពីប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗរបស់ប្រទេស”។សម្តេចបន្ថែមទៀតថា “ក្នុងអាណត្តិមុន រាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់អាទិភាព លើការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដើម្បីភ្ជាប់តំបន់ឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ជាមួយនឹងលំហូរពាណិជ្ជកម្មជាតិ និងឆ្លងកាត់ព្រំដែន”។
ដើម្បីបើកបន្ថែមទៀត នូវសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ នាយករដ្ឋមន្ត្រីបានប្រកាសជាផ្លូវការ នូវកម្មវិធីពិសេសដើម្បីជំរុញការវិនិយោគនៅក្នុងខេត្តភាគឦសានទាំងបួន (2025-2028)។
បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ2024 កម្មវិធីនេះត្រូវបានបង្កើតឡើង ក្រោមការដឹកនាំរបស់ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោកអូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ដែលជាប្រធានគណៈកម្មាធិការគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ (EFPC) ផងដែរ។ វាគឺជាលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវ និងការពិគ្រោះយោបល់យ៉ាងទូលំទូលាយ ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ រួមទាំងតួអង្គក្នុងវិស័យឯកជន និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។
កម្មវិធីនេះកំណត់វិស័យកសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍ជាវិស័យអាទិភាព ស្របតាមចំណុចខ្លាំងនៃតំបន់។ វាផ្តល់នូវការលើកទឹកចិត្ត និងយន្តការគាំទ្រជាច្រើន ដើម្បីទាក់ទាញការវិនិយោគ។
សម្តេចបន្តថា “កម្មវិធីនេះបង្ហាញពីការលើកទឹកចិត្ត ច្បាស់លាស់សម្រាប់វិស័យឯកជន រួមទាំងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសមរម្យ ការចំណាយលើផលិតកម្មទាប នីតិវិធីសម្រួល និងការគាំទ្រពីរដ្ឋាភិបាលយ៉ាងសកម្ម”។
កម្មវិធី SPIN ត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងបម្រើជាកាតាលីករសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ប្រកបដោយនិរន្តរភាព ការបង្កើតការងារ និងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើង នូវជីវភាពរស់នៅក្នុងខេត្តមួយចំនួន នៃប្រទេសកម្ពុជាដែលមានការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុត។
ដោះសោសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច
ខេត្តភាគឦសានទាំងបួន មានសក្ដានុពលសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងដោយសារ លក្ខខណ្ឌអំណោយផលជួយដល់កសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍។ ដំណាំយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងតំបន់រួមមាន កៅស៊ូ ស្វាយចន្ទី ដំឡូងមី ម្រេច ស្វាយ និងចេកលឿង ដែលសុទ្ធតែមានសក្តានុពលខ្លាំងសម្រាប់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងនាំចេញ។
ធនធានធម្មជាតិ និងវប្បធម៌ដ៏សម្បូរបែបរបស់តំបន់នេះ រួមទាំងអាកាសធាតុអំណោយផល ខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ ធនធានធម្មជាតិដ៏សម្បូរបែប ព្រៃឈើ និងជម្រកសត្វព្រៃ ថែមទាំងធ្វើឱ្យវាល្អសម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ និងអេកូទេសចរណ៍ផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តំបន់នៅតែបន្តប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមជារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលទាមទារឱ្យមានអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋាភិបាលប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដើម្បីដោះសោសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឱ្យបានពេញលេញ និងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍខេត្ត ប្រកបដោយតុល្យភាព។
ខេត្តភាគឦសាន កំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាល នៃការផ្លាស់ប្តូរនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលចាប់ផ្តើមកម្មវិធី SPIN 2025-2028 ជាផ្លូវការ។ គំនិតផ្តួចផ្តើមប្រកបដោយមហិច្ឆតានេះ មានគោលបំណងទាញយកសក្តានុពលកសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍ក្នុងតំបន់ ជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅ។
ក្នុងពិធីសម្ពោធកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ លោក ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន បានសង្កត់ធ្ងន់លើគុណសម្បត្តិធម្មជាតិ ដែលធ្វើឱ្យតំបន់ឦសាន ក្លាយជាគោលដៅសំខាន់សម្រាប់ការវិនិយោគ “ខេត្តទាំងនេះមានដីមានជីជាតិ អាកាសធាតុអំណោយផល និងធនធានធម្មជាតិចម្រុះដែលគាំទ្រ ដល់ការដាំដុះដំណាំយុទ្ធសាស្ត្រ តាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ”។
នៅឆ្នាំ 2024 ខេត្តទាំងបួនមានចំនួនពី២០ ទៅ៦០ ភាគរយនៃទិន្នផលជាតិសម្រាប់ដំណាំសំខាន់ៗ ដែលជាសូចនាករនៃកម្លាំងកសិកម្មរបស់ពួកគេ។ ក្រៅពីវិស័យកសិកម្ម អាកាសធាតុត្រជាក់នៃតំបន់នេះ ខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ និងទេសភាពធម្មជាតិដែលបានអភិរក្សជួយឱ្យមានសក្តានុពលខ្លាំងសម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ។
គោលដៅមួយ ក្នុងចំណោមគោលដៅរបស់កម្មវិធី គឺដើម្បីលើកកម្ពស់ “ទេសចរណ៍អត្តសញ្ញាណតែមួយគត់” ការរំលេចទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌ ធម្មជាតិ និងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់តំបន់។ វិធីសាស្រ្តនេះមានគោលបំណងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ខណៈពេលដែលគាំទ្រសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងការថែរក្សាបរិស្ថាន។
ប៉ុន្តែបញ្ហាប្រឈមនៅតែមាន។ គម្លាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ លទ្ធភាពទទួលបានហិរញ្ញវត្ថុមានកម្រិត និងឧបសគ្គខាងការិយាធិបតេយ្យបានរារាំងការអភិវឌ្ឍន៍។ រដ្ឋាភិបាលកំពុងដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះយ៉ាងសកម្ម ដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសងាយស្រួលសម្រាប់វិនិយោគិន។
ក្រោមការដឹកនាំរបស់ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត កម្មវិធី SPIN ផ្តល់ជូននូវឈុតនៃការលើកទឹកចិត្ត រួមទាំងការលើកលែងពន្ធ និងគយ ការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសមរម្យ និងនីតិវិធីសម្រួលក្នុងគោលបំណងកាត់បន្ថយថ្លៃដើមផលិតកម្ម។
លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានពន្យល់ថា “កម្មវិធីនេះបង្កើតឡើងនៅលើសសរស្តម្ភចំនួនបី៖ ការប្រែក្លាយសេដ្ឋកិច្ចភូមិភាគឦសាន តាមរយៈវិស័យកសិកម្ម កសិឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍ ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជាបន្ទាន់ ដើម្បីជំរុញការវិនិយោគឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងការលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការអភិវឌ្ឍន៍ជាចង្កោម ដើម្បីបង្កើនសេដ្ឋកិច្ចតាមមាត្រដ្ឋាន”។
គម្រោងដែលមានសិទ្ធិរួមមាន QIPs ថ្មី ការពង្រីក QIPs ដែលមានស្រាប់ និងការបណ្តាក់ទុននៅក្នុងសហគមន៍កសិកម្មទំនើប និងអាជីវកម្មទេសចរណ៍ ដែលបានចាប់ផ្តើមនៅចន្លោះឆ្នាំ២០២៥ និងឆ្នាំ២០២៨។
រដ្ឋាភិបាលសង្ឃឹមថាគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះ នឹងបញ្ឆេះរលកថ្មីនៃសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចនៅភាគឦសាន ដែលជំរុញការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ការបង្កើតការងារ និងកំណើនប្រកបដោយនិរន្តរភាព សម្រាប់ រយៈពេលវែង។
ការរំពឹងទុកនៃកំណើន
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជា ក្នុងការប្រែក្លាយតំបន់ភាគឦសានទៅជាតំបន់វិនិយោគដ៏ស្វាហាប់ និងជាប៉ូលសេដ្ឋកិច្ចទីប្រាំរបស់ប្រទេសនេះ ត្រូវបានស្វាគមន៍ជាមួយនឹងភាពសុទិដ្ឋិនិយមយ៉ាងខ្លាំងពីវិស័យឯកជន។
